Harder&Verder

‘Je kind verliezen is een extreem traumatische ervaring’

Voor het blad NEL (magazine 4) ben ik door Maartje Lute geïnterviewd om uitleg te mogen geven over IoPT(*) en de daaruit ontwikkelde werkwijze. Over wat deze methode kan betekenen bij het verwerken van (on)bewuste traumatische ervaringen en als het verweven van verlies en rouw in je leven niet lukt.

Soms zijn verliezen zo zwaar en lijken welhaast onoverkomelijk en kamp je met verdriet, eenzaamheid, woede, angst, verzet en verlies van betekenis. Soms zijn er traumatische ervaringen verbonden met het verlies en wil je daar liever van weg, waardoor de rouw stagneert. Hierin kan IoPT van waardevolle betekenis zijn.

Als vader van overleden kinderen heb ik dit zelf ervaren en mogen ontdekken wie ik werkelijk ben in al mijn kwetsbaarheid en heb ik helderheid gekregen over wat ik wil. Hoe in het diepste donker toch een licht(je) verschijnt en verder uitgroeit naar een nieuw perspectief. Met al mijn positieve en negatieve levenservaringen, niets uitsluitend, ontdekken wat is voor mij een ‘goed’ leven, ook in gezonde relatie tot anderen.

Alles wat ik in mijn praktijk faciliteer heb ik zelf ervaren en het enorme potentieel voor blijvend herstel en persoonlijke groei mogen ervaren. Het klinkt gek, maar mijn overleden kinderen (ze zijn in mijn hart) en IoPT hebben mij veel gebracht. Ik gun deze persoonlijke groei iedereen.

(*IoPT staat voor Identiteit georiënteerde Psychotrauma Theorie en Therapie)

Leven met Verlies.

Door de onvermijdelijke veranderlijkheid van het leven kunnen we soms onverwachts en plotseling, geconfronteerd worden met het feit dat niets echt blijvend is. Door ziekte, overlijden, een scheiding, ontslag, een verhuizing, kunnen onze leefomstandigheden dusdanig veranderen dat niets meer hetzelfde lijkt. Het verlies of de breuk, stelt ons voor de taak om ons te verhouden tot het verdriet, de pijn (ook lichamelijk) en de gevoelens van machteloosheid ten aanzien van het onomkeerbare. Een afdoend antwoord hierop hebben we niet. Voor ieder is dat een uniek en persoonlijk proces. Met behulp van IoPT kun je wel onderzoeken hoe je dat proces met jezelf aangaat, welke innerlijk dynamiek er speelt en hoe je verder kunt met je leven

Aart Harder is ervaringsdeskundig. Hij heeft in zijn leven op verschillende wijze (zowel privé als zakelijk) met diverse soorten van verlies te maken gehad. Hij kent de schaduwkant van het leven. Hij weet goed wat verlies en rouw betekent en hoe het een ravage kan aanrichten in je leven, maar weet ook dat de liefde blijft, voor altijd.
Een enorme geruststelling en een bron van perspectief die hij graag uitdraagt en deelt. Het geeft betekenis aan zijn leven en het geeft inhoud aan de kwaliteit van zijn leven en hoe hij vandaar uit zorgvuldig en in vertrouwen met anderen de relatie aan gaat en hen ondersteund bij hun levens- en zingevingsvragen.

Verlies raakt je immers ten diepste. Iedereen reageert anders op verlies en verdriet. Er is geen goede of foute manier om hier mee om te gaan. Het wordt zwaarder als je het verdriet moeilijk toe kunt laten, omdat de omgeving er van alles van vindt. Er wordt vaak zoveel advies gegeven of druk op je gelegd dat je niet meer kunt of durft te luisteren naar je eigen stem of je eigen gevoel.

Tijdens de ondersteuningsgesprekken luistert Aart naar jou, samen onderzoeken we wat jij echt nodig hebt op dit moment in je leven. Waar zit je veerkracht. Hoe kun je verdriet toelaten en hoe kun je verder leven met het verlies dat je bij je draagt en weer perspectief gaat zien. Op jouw tempo en in eigen regie zet je stappen waardoor je weer verschil leert zien tussen donkere en lichte momenten.

Verandering werkt van binnenuit. Mijn manier van ondersteuning geeft je inzicht in jezelf.  Door mijn eigen ervaring met verlies en rouw heb ik veel aandacht en ruimte voor jouw verhaal en verdriet. Vandaar uit creëer jij ruimte voor jezelf en jouw leven in een veranderd perspectief.
Je bepaalt zelf hoe vaak, op welke wijze en hoe lang je ondersteuning nodig hebt. Leven met verlies en omgaan met rouw is niet te voorspellen. Alleen jij kunt aangeven wat je voelt en wilt.  Als ondersteuner houd ik jou een spiegel voor en benoem ik wat ik zie en voel om jou meer inzicht in jezelf te geven en van daaruit voor herkenning en erkenning te zorgen.
Sinds enige jaren deelt Aart zijn ervaringen, kennis en inzichten als spreker en als betrokken gesprekspartner waarin leven met verlies en omgaan met rouw een belangrijk thema mag zijn, of dat nou door verlies van dierbaren, relatie, werk, gezondheid, zingeving of perspectief komt.

Aart is als vrijwilliger actief als bestuurslid bij de landelijke vereniging Ouders van een Overleden Kind (OOK). Hij geeft communicatietrainingen voor lotgenoten verenigingen, is zelf contactouder en verzorgt ontmoetingsweekenden en gespreksgroepen voor lotgenoten.

Harder & Verder ondersteunt vanuit empathie, met een luisterend oor, welgemeende compassie en in verbinding en met respect voor jou, je tempo en situatie.

Behoefte aan een ondersteuningsgesprek? >>>

Omgaan met Rouw.

Rouw is de andere kant van liefde, maar wat als je de liefde niet meer kunt toelaten en voelen, omdat het verlies te groot, te zwaar, te pijnlijk en te overweldigend was? We kunnen dierbaren verliezen door dood of scheiding Maar ook verlies van land, gezondheid, idealen, werk of toekomstperspectief kan grote impact hebben op ons welbevinden.

Rouwen kan totale desintegratie betekenen voor de betrokkene(n), waar we op dat moment denken nooit meer doorheen te kunnen komen. We sluiten ons hart af en nemen afstand van ons gewonde hart. Je raakt verstrikt in een veelvoud aan wisselende en tegenstrijdige gevoelens, gedachten en ervaringen. Rouwen hoort bij het leven en is noodzakelijk. Ieder doet dat op een eigen manier en in zijn of haar eigen tijd. De wijze waarop mensen rouwen heeft ook te maken met hoe mensen eerder met verliezen in hun leven zijn omgegaan. Niet verwerkte verliezen (ook van werk, thuis, gezondheid, relaties) worden door nieuwe verliezen weer opengebroken. Niet genomen rouw, miskenning en onthechting leiden op langere termijn tot problemen op allerlei levensgebied.

Met behulp van IoPT kun je onderzoeken hoe je dat proces met jezelf aangaat, welke innerlijk dynamiek er speelt en hoe je verder kunt met je leven.

Behoefte aan een ondersteunend gesprek? >>>

Werk en rouw

Aart Harder van Harder & Verder, hart voor Perspectief wekte mee met een uitzending van Nieuwsuur van 20 april 2019 over rouwbegeleiding na een ingrijpende gebeurtenis.

Aart Harder is beschikbaar om zijn ervaring en inzichten te delen met organisaties, werkgevers, werknemers, management, medewerkers, Arbo diensten en Arbo artsen om het 'onvermogen'  om te zetten naar vermogen. 

link naar uitzending:

https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2281312-rouwbegeleiding-op-het-werk-vaak-onvoldoende.html

Rouwbegeleiding op het werk vaak onvoldoende'

Werkgevers en leidinggevenden gaan vaak niet goed om met rouwende werknemers. Daardoor is het ziekteverzuim onder mensen die een naaste hebben verloren hoger dan noodzakelijk, zeggen rouwdeskundigen.

"Het is heel simpel: werkgevers zitten op winst en niet op verlies", zegt Klaas-Jan Rodenburg van het Landelijk Steunpunt Verlies (LSV). Uit een enquête van het LSV op verzoek van Nieuwsuur onder ruim 350 nabestaanden blijkt dat een werknemer na een sterfgeval van een kind, partner of ouder gemiddeld 143 dagen niet werkt.

Verzuim na overlijden

Uit de enquête van het LSV blijkt het verzuim na het verlies van een kind, in het eerste jaar na overlijden gemiddeld om 63 dagen en in het tweede jaar om 53 dagen.

Sterft een partner, dan werkt iemand in het eerste jaar gemiddeld 115 dagen niet, het jaar daarop 51 dagen.

Het rouwverzuim bij het verlies van een ouder is in het eerste jaar gemiddeld 59 dagen in het tweede jaar na overlijden 90 dagen.

Volgens Rodenburg kan goede begeleiding het verzuim met zeker een kwart terugdringen. Dat is niet alleen gunstig voor de werkgever die het verzuim ziet afnemen, maar ook voor de werknemer want thuis zitten blijkt niet per se gunstig voor het verwerkingsproces. De meeste mensen die met een verlies worden geconfronteerd ervaren de steun van collega's en werkgevers in eerste instantie als goed of voldoende. Maar op de langere termijn geeft een meerderheid van de ondervraagden de steun van de werkgever een onvoldoende.

"Kennis over rouw is volstrekt onvoldoende", zegt leiderschapscoach en rouwdeskundige Jakob van Wielink van coachingsbureau De School voor Transitie. In de meeste gevallen is het geen onwil maar onvermogen of onkunde." Van Wielink ziet het bij bedrijven vaak verkeerd gaan. "De meest gemaakte fout, zeker bij rouw, is dat je gaat invullen voor de ander. De leidinggevende zegt dan: 'Ga maar naar huis en kom terug wanneer je wil'. Dat moet je juist niet doen. Laat iemand niet thuis zitten zonder contact te houden."

De rouwdeskundige benadrukt dat rouw niet via een vast stramien verloopt. "We hebben de afgelopen 15 jaar geleerd dat de pijn van het verlies en het gemis een slingerbeweging is. Dat is niet ongezond, dat hoort erbij."

Van Wielink adviseert organisaties van te voren na te denken over dat waar je je niet op kan voorbereiden. "Als je het moeilijk vindt om met rouw om te gaan schakel dan een collega of coach in. Het domste wat je kan doen is vaststellen dat je er niet mee om kan gaan en daar niet op handelen."

Mijn baas was heel wantrouwend. Hij had mij nodig en geloofde niet dat ik ziek was. Aart Harder verloor twee kinderen

Jaarlijks overlijden in Nederland 150.000 mensen. De kans is groot dat iedereen in zijn werkende leven een keer geconfronteerd wordt met het overlijden van een naaste. Elk mens gaat daar anders mee om, maar vaak zijn mensen langer uitgeschakeld op het werk dan de één tot drie dagen rouwverzuim die er voor staan.

De zoon van Joke Roelfsema verongelukte in oktober 2017. Ze werkte toen als manager in een zorgcentrum. "Mijn eerste reactie was: ik ga stoppen met werken. Ik dacht: hoe kan ik überhaupt nog naar een vergadering of bezig zijn met een deadline, terwijl mijn kind dood is?"

Aart Harder en zijn vrouw verloren hun dochter nog op haar geboortedag. Een paar jaar later overleed ook zijn 7-jarige zoon. Beide kinderen hadden ernstige afwijkingen. Harder ging na een paar weken weer aan de slag als manager in de zorg. "Ik heb me altijd redelijk sterk gevoeld en dacht dat ik het wel aan kon. Niet dus."

Na een jaar stortte hij in. "Mijn baas was heel wantrouwend. Hij had mij nodig en geloofde niet dat ik ziek was. Dat was heel pijnlijk."

'Mijn directeur geloofde niet dat ik ziek was'

Na bijna een jaar thuis moest Harder op gesprek komen om over zijn verzuim te praten. Dat gesprek werd precies twee jaar na het overlijden van zijn zoon gepland. "Toen ik mijn werkgever dat vertelde, zei hij dat hij dat toch niet allemaal kon onthouden. Dat was killing. Ik ben de deur uitgegaan en heb thuis heel hard gehuild."

Uiteindelijk werkte Harder anderhalf jaar niet. Hij is ervan overtuigd dat hij met meer begrip en betere begeleiding veel sneller weer had kunnen werken. "Dat was ook voor de werkgever beter geweest want die was nu veel tijd kwijt aan gesprekken met en over mij. Zij waren gefrustreerd en ik ook."

Joke Roelfsema kreeg juist veel steun van collega's en haar leidinggevende. Dat hielp enorm. "Ik merkte ook dat thuis zijn niets oploste. Op een ander plek zijn is ook heel goed. Bovendien was mijn passie voor mijn werk niet weg."

Roelfsema keerde drie maanden na het overlijden van haar zoon weer terug op de werkvloer. In goed overleg met haar leidinggevende volgde ze een opleiding. Ze werkt nog steeds bij het zorgcentrum. Niet meer als manager maar als coach. Ze pleit voor meer aandacht voor rouw en hoe daar mee om te gaan op de werkvloer: "Rouw is onderdeel van het leven. Maar ook onderdeel van het werk."

Behoefte aan een Ondersteunend gesprek of meer informatie?

vraag het hier aan>>>

BOEK

Voor de vereniging Ouders Overleden Kind heb ik samen met Elle Lepoutre en Marja Bouwman het boek 'Verdriet in de ogen kijken' samengesteld. Van en door ouders van een overleden kind en voor iedereen!
Het boek is verkrijgbaar bij uitgeverij Adveniat, in de (online)boekwinkel en voor leden bij OOK.

VERDRIET IN DE OGEN KIJKEN – VERHALEN VAN OUDERS VAN OVERLEDEN KINDEREN
Verweven. Dat is een woord dat vaak terugkomt in de verhalen van ouders die hun kind verloren, recent of langer geleden. Want de pijn blijft, je blijft altijd ouders van je kind dat gestorven is. Misschien duurt die pijn door de tijd heen wat korter. Maar die scheut van verdriet en leegte kan er ieder moment weer zijn. Zoveel jaar geleden is één dag.
Daarom is deze bundel met verhalen van ouders van overleden kinderen een oproep tot ons allemaal: om aandacht te hebben en te houden voor die pijn, om dat verdriet niet dood te zwijgen, om te zien hoe ouders met vallen en opstaan proberen hun kind of kinderen te verweven in hun leven, ook door de dood heen. De verhalen van deze ouders gaan je door merg en been en geven je tegelijk inspiratie. Want als je het leven niet meer kunt terugdraaien – en dat kunnen ze niet, nooit meer – dan kun je zelf nog wel een draai aan jouw leven geven. Ouders van overleden kinderen zijn in die zin ook een voorbeeld voor ons allemaal: omdat ze voorleven hoe je met de littekens van het verlies opnieuw tot leven kunt komen.
De ouders van overleden kinderen bundelen hier hun verhalen, tot troost en herkenning voor elkaar, maar ook om ons allemaal mee te geven dat verdriet en perspectief, afscheid en nieuwe zingeving elkaar niet uitsluiten. Sterker nog, het is ontroerend om te lezen dat in de diepste pijn nieuwe vreugde verborgen kan liggen. Daarom is deze bundel verplichte kost voor iedereen. Of zoals Manu Keirse in zijn inleiding schrijft: dit is een naslagwerk over liefde, ook al gaat het over verlies en sterven.

Nabij

Interview over het verlies van onze kinderen en hoe wij verder zijn gegaan in het blad Nabij, 2de kwartaal 2018.

Het blad Nabij is een uitgave van de vereniging ouders van een overleden kind. (OOK) - www.oudersoverledenkind.nl.

Door op de afbeelding te klikken komt het artikel naar voren.